Αρχείο Αναγνώστη Παναγιώτου
Ο Αναγνώστης Παναγιώτου ή Παναγιωτάκης ή Πω(ο)λίδης (Σφακιά, ca 1790 - ca 1870), υπήρξε αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 στην Κρήτη. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, μαζί με κορυφαίους πρωταγωνιστές της Επανάστασης όπως ο Βασίλειος Χάλης, ο Γεώργιος Δασκαλάκης κ.ά. Μετά το θάνατο του Δασκαλάκη στο Σέλινο, του προτάθηκε η γενική αρχηγία των επιχειρήσεων, θέση την οποία αρνήθηκε. Το 1828 του ανατέθηκε η είσπραξη των φόρων - προστίμων από τους πειρατές της Γραμβούσας. Διετέλεσε Γενικός Καπετάνιος, πρώτο μέλος της προσωρινής Δημογεροντίας των ανατολικών επαρχιών του Μεγάλου Κάστρου, ενώ τον Οκτώβριο του 1830 ο Νικόλαος Ρενιέρης του ανέθεσε την συγκρότηση επιτροπής από «φρονίμους» για να διαπραγματευτεί στην Κωνσταντινούπολη τους όρους συμβιβασμού. Μεγάλη υπήρξε η οικονομική του συνεισφορά στον Αγώνα. Mετά την Επανάσταση έμεινε για λίγο στην Ύδρα και το Ναύπλιο και τελικά εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Μήλο. Το 1839 τιμήθηκε με τον τίτλο του ταγματάρχη της Βασιλικής Φάλαγγος. Ο Ιωάννης Παναγιώτου ήταν αδελφός του Αναγνώστη και έλαβε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις του Αγώνα. Το υλικό του αρχείου αφορά την Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη. Περιέχει στρατιωτικές διαταγές, αποδείξεις, επιστολές, συμβολαιογραφικά και δικαστικά έγγραφα, αποφάσεις συνελεύσεων κ.ά. σε μορφή πρωτοτύπων ή επικυρωμένων αντιγράφων. Τα έγγραφα υπογράφουν πολλοί γνωστοί και σημαντικοί πρωταγωνιστές του Κρητικού Αγώνα: Μιχαήλ Κομνηνός Αφεντούλιεφ, Νικόλαος Οικονόμου, Βασίλειος Χάλης, Ανδρέας Φασούλης, Εμμανουήλ Τομπάζης, Φρειδερίκος Ράινεκ, Νικόλαος Ρενιέρης, Γεώργιος Καλλέργης, Κωνσταντίνος Χριστοδουλίδη.
