Διαπρεπής ιστορικός και πανεπιστημιακός, που διετέλεσε επί εξάμηνο πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Σπυρίδων Λάμπρος γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1851 και ήταν γιος του νομισματολόγου Παύλου Λάμπρου. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Βερολίνο και τη Λειψία, από το πανεπιστήμιο της οποίας αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1873. Συμπλήρωσε τις σπουδές του στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Βιέννη και όταν επανήλθε στην Ελλάδα το 1868 εκλέχτηκε υφηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής στους τομείς της ιστορίας και της παλαιογραφίας. Το 1887 εκλέχτηκε έκτακτος καθηγητής της γενικής ιστορίας, την οποία δίδαξε έως το 1917, προαχθείς εν τω μεταξύ σε τακτικό καθηγητή.
Εκτός από τα διδακτικά του καθήκοντα υπηρέτησε την εκπαίδευση και από διοικητικές θέσεις. Διετέλεσε επιθεωρητής δημοτικής εκπαίδευσης, Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου Μέσης Εκπαίδευσης, κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών (1904 - 1905, 1911 - 1912).
Ο Σπυρίδων Λάμπρος αναμίχθηκε με τα κοινά και υπήρξε βασικό στέλεχος της Εθνικής Εταιρείας, η οποία συνέβαλε στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897. Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού και του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α' του ανέθεσε τον σχηματισμό κυβέρνησης. Διετέλεσε πρωθυπουργός από τις 27 Σεπτεμβρίου 1916 έως τις 21 Απριλίου 1917, οπότε και παραιτήθηκε λόγω της έκρυθμης κατάστασης που επικρατούσε στην Αθήνα.
Μετά την επικράτηση του βενιζελικού κινήματος της Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο του 1917 παραπέμφθηκε σε ειδικό δικαστήριο, η περιουσία του δημεύτηκε και ο ίδιος εξορίστηκε στην Ύδρα (22 Ιανουαρίου 1918) και τον επόμενο μήνα στη Σκόπελο. Τον Μάρτιο του 1919 προσβλήθηκε από πνευμονία και στη συνέχεια από νεφρίτιδα. Μεταφέρθηκε στην Αθήνα και έμεινε υπό κράτηση στο σπίτι του, όπου πέθανε στις 23 Ιουλίου 1919.
Ο Σπυρίδων Λάμπρος θεωρείται ένας από τους κορυφαίους της ιστορικής επιστήμης στην Ελλάδα, στον δρόμο που χάραξαν ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος. Υπήρξε πολυγραφότατος, με το σύνολο των εργασιών του να ανέρχονται στις 480, ενώ από τα κατάλοιπά του προήλθαν περίπου 280 νέα δημοσιεύματα. Κόρη του Σπυρίδωνα Λάμπρου ήταν η Λίνα Τσαλδάρη (1887-1981), πολιτικός και πρώτη γυναίκα υπουργός στην Ελλάδα.
Το αρχείο Σπυρίδωνος Λάμπρου αποτελείται από το εκδεδομένο και ανέκδοτο υλικό που είχε συγκεντρώσει ο ίδιος.
Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου αποτελείται από σημειώσεις του Λάμπρου σε σχέση με τα επιστημονικά ενδιαφέροντά του, αντιγραφές αποσπασμάτων χειρογράφων και κωδίκων, έγγραφα που είχε μεταγράψει από βιβλιοθήκες της Ελλάδας και του εξωτερικού, χάρτες, φωτογραφίες, σχέδια, δημόσια έγγραφα και πανεπιστημιακές σημειώσεις.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλληλογραφία του Σπυρίδωνος Λάμπρου με επιστήμονες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με φοιτητές και άλλους, από όλη την Ελλάδα, οι οποίοι τον πληροφορούσαν για ιστορικά πρόσωπα και οικογένειες αλλά και για την τοπική ιστορία. Η αλληλογραφία περιλαμβάνει λίγα αντίγραφα επιστολών του Λάμπρου, κυρίως όμως επιστολές των οποίων ήταν παραλήπτης.
Βλ. Φλωρεντία Ευαγγελάτου-Νοταρά, Καταλογογράφησις του αρχείου Σπ. Λάμπρου, ΕΕΦΣΠΑ 25 (1974-1977)265-358
