Projet ANR Ι-Stamboul: Ψηφιακό δίκτυο ιστορίας των ελληνικών βιβλιοθηκών
Ο πρώτος στόχος του ερευνητικού προγράμματος είναι να δώσει ώθηση στην έρευνα γύρω από την ιστορία των ελληνικών βιβλιοθηκών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τον 16ο έως τον 20ό αιώνα. Χάριν πειραματισμού θα επικεντρωθούμε αρχικά στην ιστορία της βιβλιοθήκης της Μονής Αγίας Τριάδος, η οποία επανιδρύθηκε από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μητροφάνη Γ´ στη νήσο Χάλκη, ανοιχτά της Κωνσταντινούπολης, τον 16ο αιώνα. Παρέχει πράγματι μια αξιόλογη υπόθεση εργασίας : μπορούμε να φθάσουμε σε μια αρκετά πιστή ανασύνθεση της αρχικής της συλλογής, πράγμα αρκετά σπάνιο για τις παλαιές βιβλιοθήκες του ανατολικού χώρου. Χάρις στην προσάρτησή της στο Πατριαρχείο, προσφέρει, επίσης, πρόσφορο πεδίο για τη μελέτη του πολιτιστικού περίγυρου της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης εκείνη την εποχή, των σχέσεων της με την οθωμανική εξουσία αλλά και, γενικότερα, των πολιτιστικών και θρησκευτικών επαφών μεταξύ Ανατολής και Ευρώπης. Πρόκειται για την ανασύσταση και τη σύνδεση δύο corpus, τα οποία χωρίζει απόσταση πέντε αιώνων : το αρχικό περιεχόμενο της βιβλιοθήκης και η σημερινή της κατάσταση – εν μέρει εμπλουτισμένη αλλά και με χειρόγραφα διάσπαρτα ανά τον κόσμο. Η μελέτη αποβλέπει στην ανάλυση των κοινωνικών και πολιστικών συμφραζομένων μέσα στα οποία αυτή η συλλογή γεννήθηκε και εξελίχθηκε : πώς συγκροτήθηκε, ποιά ήταν η χρήση της, πώς διατηρήθηκε και πώς κάποιοι κώδικες βρέθηκαν διάσπαρτοι σε άλλα ιδρύματα. Το ερευνητικό προόγραμμα σχεδιάσθηκε έτσι ώστε να συνδυάζει την επιστημονική προσέγγιση που αρμόζει στη μελέτη και την ανασύσταση corpus χειρογράφων παλαιών βιβλιοθηκών με την ανάπτυξη ηλεκτρονικών εργαλείων για την υλοποίηση αυτής της καινούργιας μεθοδολογίας. Παράλληλα, το έργο αφορά την ανάπτυξη ηλεκτρονικών εργαλείων απαραίτητων για την επεξεργασία corpus αυτού του είδους αλλά και τη διαμόρφωση και τη μελέτη ενός πρώτου corpus, αποτελούμενου από τα χειρόγραφα που προέρχονται από τη Μονή Αγίας Τριάδος. Προσβλέπουμε στα ακόλουθα αποτελέσματα : Κατάλογος των χειρογράφων του συλλογής της Αγίας Τριάδος που φυλάσσονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (έντυπη έκδοση). Κατάλογος χειρογράφων που ανήκαν άλλοτε στην Αγία Τριάδα και βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα ανά τον κόσμο (ηλεκτρονική έκδοση μέσω ενός λογισμικού καταλογογράφησης ΤΕΙ προσαρτημένου στη βάση δεδομένων Pinakes). Ηλεκτρονική δημοσίευση των αφήγησεων περιηγητών που αναφέρονται στα Πριγκηπονήσια (16ος-19ος αι.). Έκδοση των παλαιών καταγραφών και καταλόγων της βιβλιοθήκης της Αγίας Τριάδος μέσω ενός λογισμικού ΤΕΙ. Ανάπτυξη της βάσεως δεδομένων Pinakes ώστε να επιτραπεί η εικονική ανασύσταση της βιβλιοθήκης. Ψηφιοποίηση όλων των χειρογράφων που σχετίζονται με την Αγία Τριάδα και, ει δυνατόν, ελεύθερη διάθεσή τους στο διαδίκτυο μέσω της BVMM. Οργάνωση δύο συνεδρίων με θέμα την ιστορία των ελληνικών βιβλιοθηκών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δημοσίευση μιας μονογραφίας σχετικά με την βιβλιοθήκη της Αγίας Τριάδος Χάλκης.
