Συλλογές της ημέρας

Αρχείο Θείελπη Λεφκία

Το αρχείο καλύπτει την περίοδο 1777-1979. Οι κατά καιρούς έρευνες της ασφάλειας, η καταδίωξη από τους Γερμανούς, οι βιαστικές μετακομίσεις σ' επικίνδυνες ώρες και διάφορα άλλα γεγονότα, είχαν σαν αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλου και σημαντικού τμήματος του αρχείου. Το αρχείο του Θείελεπη Λεφκία ταξινομήθηκε και οργανώθηκε από το Βαγγέλη Καραγιάννη και περιλαμβάνει τους παρακάτω φακέλους: Αρχείο Λέσβανδρου Λεφκία Λαογραφικά της Μυτιλήνης Αλληλογραφία Πρωτοπάτση-Λεφκία Διηγήματα Ξένα μεταφράσματα Γλωσσικά σημειώματα Αποσπάσματα εφημερίδων Διάφορα Φοιτητική ταυτότητα του πατέρα του Βουλευτικές ταυτότητες του Λεφκία Μία φωτογραφία Ένα φύλλο με προσωπογραφίες Ατελείωτα Τέσσερα τεύχη του περιοδικού Αιολικά Γράμματα Το αρχείο φυλάσσεται στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης και δεν είναι προσβάσιμο από το κοινό. Το μέρος του αρχείου που έχει καταλογογραφηθεί και ψηφιοποιηθεί είναι προσβάσιμο στο ευρύ κοινό μέσω του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης. Ο επισκέπτης μπορεί να δει, να μελετήσει, να αποθηκεύσει και να εκτυπώσει έργα του Λεφκία. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται χειρόγραφες μεταφράσεις αρχαίων λυρικών ποιητών και ξένων θεατρικών έργων, ανέκδοτα ποιήματα και διηγήματά του, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφερον παρουσιάζει το λαογραφικό του έργο. Παραμύθια και παροιμίες του νησιού, γραμμένα στη Μυτιληνιά διάλεκτο, πλέον αποτελούν σημαντικό εργαλείο τόσο στα χέρια των μελετητών της λαογραφίας της Λέσβου αλλά και όποιου ενδιαφέρεται για το νησί.

Συλλογή ακολουθιών Ντόρης Παπαστράτου (ψηφιακή συλλογή)

Οι Δάφνη και Μαρίνα Ηλιάδη δώρισαν στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, το corpus των έντυπων ακολουθιών που είχε συλλέξει η μητέρα τους, Ντόρη Παπαστράτου, μια μοναδική συλλογή που αντικατοπτρίζει τη συνέχεια της Βυζαντινής λειτουργικής παράδοσης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και τη νεώτερη εποχή. Το corpus αυτό έχει καταλογογραφηθεί από τον Δημοσθένη Στρατηγόπουλο και έχει δημοσιευθεί με τίτλο Ἔντυπες Ἀκολουθίες Ἁγίων, Συλλογὴ Ντόρης Παπαστράτου (Αθήνα 2007) υπό την επιστημονική εποπτεία του Κρίτωνα Χρυσοχοΐδη (Διευθυντή του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών). Η έκδοση αυτή του 2007 συμπληρώνει το έργο του Louis Petit, Bibliographie des acolouthies grecques [Subsidia Hagiographica 16] (Bruxelles 1926). Η Ντόρη Παπαστράτου (1923-1987) απέκτησε το κυρίως σώμα των Ακολουθιών τον Ιούνιο του 1980 από τη βιβλιοθήκη του συλλέκτη Α. Α. Χατζηδήμου. Οι Ακολουθίες ως λειτουργικά βιβλία, παρουσίαζαν για εκείνην ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον σε σχέση με την ορθόδοξη λατρεία παραπληρωματικό με τη συλλογή των χάρτινων θρησκευτικών εικόνων που τόσο επιμελώς συνέλεγε. Η Ακολουθία είναι μια εκδήλωση θρησκευτικής λατρείας που συντελείται μέσα στο ναό και αποσκοπεί στο να υμνολογήσει τον άγιο την ημέρα που τελείται η μνήμη του. Οι έντυπες Ακολουθίες έχουν συνήθως τη μορφή φυλλαδίου ή ταπεινού βιβλίου (εξ ου και η συνήθης αναφορά σε αυτές ως «φυλλάδες») και περιέχουν ύμνους που ψάλλονται την ημέρα εορτής αγίων ή θαυμαστών γεγονότων της εκκλησίας. Οι Ακολουθίες περιλαμβάνουν επίσης και αγιολογικά κείμενα (συναξάριο ή Βίο αγίου ή διήγηση για το θαυμαστό γεγονός). Η συλλογή των έντυπων ακολουθιών της Ντόρης Παπαστράτου περιλαμβάνει 665 φυλλάδες ακολουθιών και σύμμικτους τόμους οι οποίοι περιέχουν μικρές ή μεγάλες συναγωγές ακολουθιών αφιερωμένες στον ίδιο άγιο ή σε διαφόρους αγίους και γιορτές με κοινά χαρακτηριστικά. Χρονολογικά, η συλλογή περιέχει δύο ακολουθίες που εκδόθηκαν στον 17ο αι. Τριάντα επτά ακολουθίες χρονολογούνται στον 18ο αι., ενώ οι λοιπές στον 19ο και 20ο αι. μέχρι το 1981. Μεγάλη σημασία έχουν οι 237 ακολουθίες (περίπου το 1 /3 της συλλογής) που χρονολογούνται μετά την κδοση της βιβλιογραφίας του L. Petit (1926) μια και καλύπτουν ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογράφηση της παραγωγής ακολουθιών στον 20ο αιώνα. Στις εξακόσιες εξήντα πέντε φυλλάδες και σύμμικτους τόμους καταγράφονται τα ποιητικά κείμενα (κυρίως οι κανόνες) των ακολουθιών για 394 ιερά πρόσωπα (για 348 αγίους, για επτά εορτές του δεσποτικού κύκλου και για 39 εορτές της Θεοτόκου, από τις οποίες πέντε αφορούν εορτές του θεομητορικού κύκλου και 34 εορτές εις ανάμνηση θαυμάτων εικόνων της Θεοτόκου). Ταυτόχρονα αναδεικνύονται τα ονόματα 186 υμνογράφων μια ιδιαίτερη σημαντική πληροφορία για την αποκάλυψη των πολυάριθμων και συχνά άγνωστων μεταβυζαντινών και νεώτερων υμνογράφων. Η μεγάλη συγγραφική παραγωγή των σύγχρονων υμνογράφων ασφαλώς αναβιώνει τη λαμπρή παράδοση της βυζαντινής ποίησης. Οι Ακολουθίες είναι μια μοναδική πηγή πληροφοριών για τη λαϊκή Ορθόδοξη λατρεία στην εποχή της Τουρκοκρατίας και μαζί με τα Ορθόδοξα θρησκευτικά χαρακτικά του 17ου -19ου αιώνα που μελέτησε η Ντόρη Παπαστράτου αποτελούν ένα υλικό που μας μεταφέρει την καθημερινή πρακτική της λατρείας και ένα μνημείο της δημώδους γλώσσας. Μετά από παρότρυνση της δωρήτριας Δάφνης Ηλιάδη να γίνουν οι ακολουθίες άμεσα προσβάσιμες στο ευρύτερο επιστημονικό κοινό και με την αμέριστη βοήθεια του ειδικού Κρίτωνα Χρυσοχοΐδη και τη συμβουλή του υπεύθυνου του Τμήματος Πληροφορικής της Αμερικανικής Σχολής, Τάρεκ Έλεμαμ, καταλήξαμε στο ακόλουθο σχέδιο για την ανάδειξη και προβολή των ακολουθιών. Η πλειοψηφία των ακολουθιών ψηφιοποιήθηκε και το υλικό του καταλόγου του 2007 χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία βάσης δεδομένων η οποία απαντά σε πληθώρα ερωτημάτων για ένα ευρύ φάσμα χρηστών με αφετηρία τις ακόλουθες κατηγορίες: • άγιος ή εορτή, • τίτλος, • φυσική περιγραφή, • συντάκτης ακολουθίας ή ποιητής, • έτος και τόπος έκδοσης, • εκδοτικός οίκος – τυπογραφείο, • επιμελητής-διορθωτής, • χορηγός έκδοσης, • αναγραφή συναξαριακών κειμένων • βιβλιογραφία Όσες ακολουθίες δεν ψηφιοποιήθηκαν (είτε γιατί υπάρχουν δικαιώματα τρίτων είτε γιατί αποτελούν ανατυπώσεις παλαιότερων που ήδη ψηφιοποιήθηκαν) καταχωρήθηκαν στη βάση δεδομένων με υπερσυνδέσμους (links) σε εκδεδομένες ακολουθίες με συμπλήρωση και άλλων διαφορετικών μεταδεδομένων, όπου υπάρχουν (π.χ. άλλος χορηγός, άλλος εκδοτικός οίκος/τυπογραφείο, τόπος, κλπ).

Για προγραμματιστές

Εργαλεία προγραμματιστών

Είστε προγραμματιστής και σας φάνηκε ενδιαφέρον το μητρώο; Μπορείτε να έχετε τις συλλογές του μητρώου για επεξεργασία μέσω γνωστών πρωτοκόλλων.

Μάθετε περισσότερα...

Καλώς ήλθατε στα Μητρώα Πόρων Ανθρωπιστικών Σπουδών.

Το εργαλείο αυτό αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου DARIAH-ΑΤΤΙΚΗ Ανάπτυξη της ελληνικής ερευνητικής υποδομής για τις ανθρωπιστικές επιστήμες ΔΥΑΣ.

Μέσω αυτού ο χρήστης ερευνητής ή μελετητής των ανθρωπιστικών επιστημών και των τεχνών μπορεί να αναζητήσει πληροφορίες τόσο για φορείς (οργανισμούς ή ιδιώτες) της Ελλάδας, όσο και για τις συλλογές, φυσικές και ψηφιακές, που κατέχουν ή διαχειρίζονται.

Oι χρήστες του εργαλείου αξιοποιούν την προσφερόμενη τεχνογνωσία και τους διαθέσιμους ψηφιακούς πόρους για την αναβάθμιση της ποιότητας της έρευνάς τους ή και για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Οι διαχειριστές πολιτιστικών συλλογών (αρχειονόμοι, βιβιοθηκονόμοι, επιμελητές μουσείων) αξιοποιούν τη συλλογική τεχνογνωσία για την ευρύτερη δυνατή κοινωνική αξιοποίηση των ψηφιακών πόρων των ανθρωπιστικών επιστημών και της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Το περιεχόμενο του ψηφιακού εργαλείου εμπλουτίζεται και επικαιροποιείται συνεχώς με φιλοδοξία τη διάδοση του ελληνικού αναλογικού και ψηφιακού περιεχομένου και την πρόσβαση σε επιστημονικό περιεχόμενο. Γι’ αυτό και η συμβολή των χρηστών είναι απαραίτητη.

Το έργο κατέστη εφικτό χάρη και στην πολύτιμη συνδρομή των υπευθύνων των φορέων στους οποίους απευθύνθηκε το ΔΥΑΣ, τους οποίους και ευχαριστούμε θερμά.

Για διορθώσεις, επικαιροποιήσεις στοιχείων ή και για εισαγωγή νέων οργανισμών και συλλογών παρακαλούμε να συμπληρώσετε τις αντίστοιχες φόρμες:

  • φόρμα οργανισμών
  • φόρμα συλλογών
και να τις στείλετε στο dyas@academyofathens.gr